مجتبی محمودی: «رَج»، حس لامسه ی اجتماعی است
در دومین نشست تخصصی پیرامون رویداد رج، مجتبی محمودی، نائب رئیس خانه مطبوعات خراسان رضوی و مدرس رسانه حضور یافت. وی در این نشست ابراز داشت: محلی شدن مقدمه ی جهانی شدن است. ما در بحث رسانه به شدت به این موضوع نیاز داریم. باید رسالت ها و کارکردهای رسانه را در ارتباط با مخاطب تعریف کنیم. یک مشکل ما این است که در این سال ها نشریات و مطبوعات ما مخاطب خود را گم کرده اند. برخی می گویند علت ضعف مکتوبات و نشریات در سال های اخیر ظهور شبکه های اجتماعی است در عین حال که این گزاره درست است اما استنباط بنده این می باشد که مطبوعات ما قبل از ظهور شبکه های اجتماعی میدان را باخته بودند. نشریات و رسانه های محلی هنوز به شدت جای کار دارند به شرطی که به شبکه نیاز مخاطب خود نزدیک شوند. ما در اصفهان ماهنامه ای داریم تحت عنوان ماهنامه ی تخصصی قهوه. این ماهنامه به شدت مخاطب دارد چرا که مخاطب و شبکه نیاز او را پیدا کرده است.
مجتبی محمودی در ادامه با تاکید بر گسترش نگاه به مفهوم رسانه اضافه کرد: ما نیاز به بازتعریف رسانه ها داریم. وقتی رسانه های دینی را بررسی می کنیم می بینیم که در این حوزه ما رسانه های مختلفی داریم. نماز جمعه خودش نوعی هفته نامه است یا موردی مثل نماز عید فطر خودش سالنامه محسوب می شود. باید دیدمان را در این حوزه دقیق تر کنیم. در مورد موضوعات مختلف همینطور است. برای مثال در رابطه با رسانه های شهرداری باید گفت که فضای یک وسیله نقلیه مثل تاکسی شهری یا اتوبوس و یا راننده آن وسیله خودش نوعی رسانه است. حتی مکبرهای حرم مطهر رسانه هستند و فقط رسانه را نباید در رسانه های رسمی شناخته شده محدود دانست. در جلسه ای که چندین سال پیش با آقای حمید مولانا، صاحب نظر عرصه ی رسانه، داشتیم از او شنیدم که می گفت مهم ترین کارکرد رسانه بسیج توده ها است. یعنی او پراهمیت ترین کارکرد رسانه را انسجام اجتماعی و ایجاد همبستگی عمومی می دانست.
«رَج»، حس لامسه ی اجتماعی است
نائب رئیس خانه مطبوعات با تاکید بر نقش و کارکرد رسانه و حلقه ی ارتباطی که میان مردم و مسئولین ایجاد می کند گفت: یکی از کارکردهای اصلی رسانه انتقال پیام مردم به مسئولین است. خط مشی و چشم انداز ها در این حوزه همیشه از بالا به پایین و دیتا یا اطلاعات از پایین به بالا است. این یک اصل در مدیریت دانش است. باید پرسید که دردهای جامعه از کجا به مسئولین منعکس می شود؟ حس لامسه ی اجتماعی ما کجاست؟ من می خواهم بگویم که «رَج» پاسخی به این سوالات است. یعنی «رَج» می تواند شبکه ی حس لامسه ی اجتماعی باشد و دردها، حرف ها و پیام های مردم را به مسئولین برساند. ما در بحث کرونا این موضوع را دیدیم. رسانه های ما در آن موضوع تبدیل به حلقه ی اتصال میان نیاز نیازمندان و توان توانمندان شدند. این حلقه ی اتصال اتفاق خیلی مهم است. دکتر یونس شکرخواه تعریفی در رابطه ی با رسانه های محلی دارد و می گوید که رسانه های محلی آنچه را که رسانه های بزرگ با تلسکوپ می بینند را بایست با میکروسکوپ نشان دهد. شبکه های ارتباطی محلی ما در حال حاضر فعال نیست برای همین نیز هویت و خرده فرهنگ های محلی ما در حال گم شدن و کمرنگ گشتن است. نشریات محلی باید به سمت روزنامه نگاری توسعه بروند. در روزنامه نگاری توسعه و در چند سال اخیر رسانه های ما به شدت سلبریتی سازی کردند و ناگهان در این چند سال دیدیم که این سلبریتی ها با مردم نیستند و به شخص دیگری وکالت دادند. چنین اتفاقی به این دلیل افتاد که افرادی زیاد از حد بزرگ شدند و به شکل کاریکاتوری برجسته گشتند. رسانه های ما به جای اینکه بیایند و افرادی را ببینند که مصداق «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ» هستند به دنبال شهرت رفتند.
محمودی در ادامه گفت: در روزنامه نگاری توسعه تاکید به جای اینکه روی «که؟» و شهرت خبر باشد روی «چه؟» و اصل فرایند است. یعنی این نوع روزنامه نگاری فرایندمحور است نه رویدادمدار. برای مثال میدان شهدای مشهد ساخته می شود و ما یک داستان، گزارش یا خاطره از کارگرهایی که میدان شهدا را ساخته اند نمی بینیم! درحالیکه در همین پروژه ی ساخت میدان شهدای مشهد یکی دو نفر کشته شدند. در روزنامه نگاری توسعه اصل بر این است که باید به سراغ افراد کمتر دیده شده برویم. افرادی که کمتر دیده شده اند اما به شدت مهم هستند. اگر این رویکرد پیاده شود آن تعامل اجتماعی، بسیج توده ها و انسجام اجتماعی شکل می گیرد. مهم تر از همه ی این ها به وجود آمدن دیدبانی و نظارت است. یک کارکرد مهم رسانه ها رصد است یعنی رسانه ها باید دردها را ببینند و هشدار دهند. وقتی ما به سمت محلی شدن و تربیت رسانه نگاران متعهد برویم به این مهم خواهیم رسید. در رسانه محلی باید یک سری افراد تربیت شوند که بتوانند از سوژه های اطراف خودشان مستندنگاری کنند.
وی در پایان اظهار کرد: خیلی مواقع رسانه های محلی خواسته اند هم شکل رسانه های رسمی شوند و مرعوب رسانه های بزرگتر شده اند. این خود مشکلی در رابطه با رسانه های محلی است. باید در این زمینه از رسانه های محلی حمایت کرد و به آنها شیوه ی درست را یاد داد تا حرف شان به آن افرادی که باید برسد. رسانه محلی موتور محرکه توسعه ی جوامع محلی است و رسانه ی توسعه یافته خود می تواند عامل توسعه باشد.
